واکسیناسیون کودکان از موثرترین مداخلات بهداشتی انجام شده در جهان، برای ارتقای سلامت جامعه می باشد و این موضوع مورد تایید همه سازمان های بهداشتی، بین المللی جهان از جمله سازمان جهانی بهداشت و یونیسف می باشد. برنامه واکسیناسیون جاری کودکان در ایران از ابتدای شروع به کار شبکه های خدمات بهداشتی عمومی در نظام شبکه ادغام شده است و با دسترسی به پوشش بالای 98 درصد توانسته است موفقیتهای بزرگی در زمینه ریشه کنی، حذف و کنترل بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن را حاصل نماید. یکی از عوامل موفقیت در دستیابی به پوششهای بالای واکسیناسیون جلب اعتماد عمومی به سلامت و کارایی واکسیناسیون بوده است.

اولین واکسن ها

« ادوارد جنر» در سال 1796 روشی را برای حفاظت در برابر بیماری آبله مرغان ابداع کرد. در این روش، مایع موجود در تاول فرد مبتلا به آبله ی گاوی استخراج و سپس به پوست فرد دیگری تلقیح می شد؛ این روش تلقیح « دست به دست » نامیده می شد. با این وجود، در سال های آخر دهه ی 1940 که علم به اندازه ی کافی پیشرفت کرده بود، تولید واکسن در مقیاس گسترده ممکن شد وتلاش برای کنترل بیماری، به طور جدی آغاز شد. نسل بعدی واکسن هایی که امروز به طور معمول تجویز می شوند، در اوایل قرن 20 ابداع شدند. این واکسن ها عبارتند از واکسن سیاه سرفه (1914)، دیفتری (1926) و کزاز (1938). این سه واکسن را در سال 1948 با یکدیگر ترکیب و به شکل واکسن سه گانه ی DTP عرضه کردند.

واکسن هایی با اجرام زنده که از قدرت بیماری زایی آنها کاسته شده است، معمولا با دوز واحد می توانند ایمنی موثر و طولانی نسبت به واکسن های کاشته شده ایجاد کنند.

این واکسن ها علاوه بر سیستم ایمنی هومورال، سیستم ایمنی سلولی را نیز تحرکی می نمایند، این نوع واکسنها تمایل دارند واکنشهای مشابه شکل طبیعی بیماری به خصوص در افراد با نقص ایمنی را ایجاد کنند.

برای اینکه با واکسن های کشته شده، ایمنی کافی و به مدت طولانی به دست آید، بایستی این واکسن ها ابتدا در چند نوبت تزریق گردند و برای جلوگیری از کاهش سطح آنتی بادی و ادامه ایمنی اغلب لازم است که تزریق واکسن در آینده یاد آوری شود.