سوانح در واقع بخشی از بهایی است که انسان به ازاء پیشرفت وتکنولوژی می پردازد که علل مشخص و متفاوتی دارد و پیشگیری از آن مستلزم توجه به شبکه علیتی آن می باشد. علیرغم تخریب ناشی از مخاطرات طبیعی ، بروز آنها بخشی از سیستم طبیعی محسوب می شود. مخاطرات طبیعی میلیاردها سال است که در کره زمین اتفاق افتاده و کماکان نیز روی خواهند داد. جالب آن است که محیط زیست طبیعی خودش ترمیم کننده و انعطاف پذیر است . بعد از وقوع یک مخاطره طبیعی ، اکوسیستم ها خود را بازسازی نموده و زیست بوم ها به موقع آماده خواهند شد تا نسل بعدی گیاهان و جانوران مجددا زندگی را از سر گیرند.

سرزمین ما ایران با توجه به تنوع اقلیمی و شرایط طبیعی متفاوت و متنوع آن و همچنین عدم رعایت استانداردهای علمی در ایجاد سازه‌ها، به یکی از آسیب پذیرترین کشورهای جهان در برابر وقوع حوادث و سوانح طبیعی در دنیا تبدیل شده است. پهناور بودن کشور ما و ویژگی‌های خاص جغرافیایی، اقلیمی و زیست محیطی آن، سبب شده که از 41 نوع سانحه طبیعی شناخته شده درجهان، 31 نوع آن در ایران امکان وقوع داشته باشد که سیل و زمین لرزه بیشترین سهم را به خود اختصاص داده به نحوی که هر از گاهی یکی از این دو سانحه طبیعی، بخش های از شهرهای کشوررا تخریب کرده است.

بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، سانحه به رویدادی بدون سابقه گفته می شود که موجب آسیب قابل تشخیص شود. به طور کلی تخمین زده می شود که سالانه ششصد میلیون نفر در جهان دچار حوادثی می شوند که به نوعی به آنها آسیب وارد می سازد. طبق آمار EM-DATE از سال 2000-2021 بطور میانگین هر سال 165 هزار نفر بعلت حوادث و بلایا جان خود را ازدست داده اند که بیشترین سهم به قاره آسیا تخصیص داده شد. همچنین بطور میانگین سالیانه 190 بیلیون دلار خسارت اقتصادی به کشورهای جهان وارد کرده است.

وقوع مخاطرات طبیعی و بسیاری از مخاطرات انسان ساخت، اجتناب ناپذیر است ، اما جهت پیشگیری از وقوع

حوادث و آمادگی در برابر آنها به منظور ایجاد جوامع پایدار اقداماتی انجام داد که دامنه خسارت محدود گشته و روند بازسازی سریع تر انجام شود. مدیریت بحران همه جانبه نوعی مدیریت پذیرفته شده در سطوح محلی، ناحیه ای و سراسری است که به منظور شناسایی مخاطرات اجتناب ناپذیر طبیعی و مخاطرات احتمالی انسان ساخت و جلوگیری از تبدیل شدن آنها به بحران در یک جامعه بکار گرفته می شود . این مدیریت چهار مرحله دارد که عبارتند از: آمادگی، پاسخ ، بازسازی و پیشگیری.

این چهار مرحله را معمولاً در قالب چرخه ای نشان می دهند تا بر ماهیت دوره ای آن تأکید شده باشد قبل از وقوع بحران باید آمادگی داشته باشیم . هنگام وقوع - بحران ، لازم است ابتدا مرحله پاسخ و متعاقباً مرحله بازسازی را شروع نماییم. حتی اگر مرحله بازسازی در برابر یک بحران به نحو احسن انجام شود ، باید به فکر پیشگیری از اثرات مخاطرات بعدی نیز بود. با توجه به اهمیت موضوع و آموزش و اطلاع رسانی به عموم مردم، با توجه به پیش رو داشتن هفته اطلاع رسانی و پیشگیری از سوانح و حوادث قصد داریم به اهمیت سوانح و حوادث و تاثیر آن بر جوامع انسانی بپردازیم و همچنین حوادث اساسی که تاثیر بسزایی بروی جوامع بشری دارند را در هفته پیش رو توضیح و اطلاع رسانی نماییم.

دکتر حکمت اله مرادی دکتری مدیریت سلامت در بلایا و فوریت ها

دکتر میلاد احمدی مرزاله عضو هیئت علمی گروه سلامت در بلایا و فوریت ها