دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی
علائم و مسیرهای عصبی خواب در مغز ماهی زبرافیش
سخنرانی مهرناز غلامی، کارشناس دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشکده
سخنرانی مهرناز غلامی، دانشجوی دکتری علوم اعصاب شناختی
به گزارش روابط عمومی دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، سخنرانی مهرناز غلامی، کارشناس دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشکده و دانشجوی دکتری علوم اعصاب شناختی (گرایش مغز و شناخت) پژوهشکده
علوم شناختی تهران و عضو انجمن علوم اعصاب ایران، روی مقاله
ای تحت عنوان "Neural
Signatures of Sleep in Zebrafish" (علائم و
مسیرهای عصبی خواب در مغز ماهی زبرافیش) را که در سال 2019 در مجله NATURE با ضریب
تاثیر ((IF 42.778 به چاپ رسیده بود در جلسه ژورنال کلاب دپارتمان علوم اعصاب دانشکده علوم و فناوری های
نوین پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز تحت نظارت اساتید خود، دکتر
نامی و دکتر علیقلی برگزار شد.
در واقع خواب در
همه حیوانات دیده می شود و شامل ویژگی های اصلی الکتروفیزیولوژیکی خواب مانند خواب
با موج آهسته
(SWS) و خواب
متناقض یا سریع حرکت چشم
(REM) (است. خواب همراه با حرکات سریع چشم (Rapid eye movement sleep) یا REM
یکی از مراحل خواب در
پستانداران است که در آن بدن در حالت خواب عمیق به سر می‌برد ولی واکنش مغز در
حالت بیداری است. خواب
با موج آهسته و خواب با حرکات سریع چشم (یا متناقض) در پستانداران، پرندگان و
مارمولک ها یافت می شود، اما مشخص نیست که آیا این علائم عصبی در مهره داران غیر
آمنیوتیک مانند ماهی زبرافیش نیز وجود دارد یا خیر. ماهی زبرافیش هم مانند انسان
در روز فعالیت دارند و شب ها می خوابند. انسان ها چون قشر جمجمه که مغز را احاطه
کرده دارند، ثبت فعالیت های مغزی از روی جمجمه و با استفاده از الکتروانسفالوگرافی
(EEG) ثبت می شود
ولی در ماهی زبرافیش که قشر جمجمه ندارد، تحقیقات نشان داده است که ناحیه ی بنام Pallium در مغز ماهی زبرافیش وجود دارد که نورون های آن ناحیه از مغز در عملکرد خواب نقش دارند. مدارهای
اصلی خواب و تعدیل کننده های عصبی که در تنظیم چرخه خواب و بیداری دخیل هستند
(مانند هیستامین هیپوتالاموس، هیپوکرتین و هورمون تمرکز کننده ملانین (MCH)، و استیل کولین پونتی و GABA بیشتر در زیر قشر و در بین گونه های مهره
داران از انسان گرفته تا ماهی زبرافیش وجود دارد.
در این مطالعه برای تشخیص علائم و مسیرهای عصبی خواب در مغز ماهی زبرافیش، از تست خواب مبتنی بر فلورسانس غیر تهاجمی و ثبت فعالیت های مغزی
همراه با ارزیابی حرکت چشم، حرکت ماهیچه ها و ضربان قلب استفاده شد و نتایج نشان
داد که حداقل دو مسیر اصلی عصبی برای خواب در ماهی زبرافیش وجود دارد. این مسیرهای
عصبی که ما آنها را slow bursting sleep و propagating wave sleep (انتشار موج خواب) می نامیم، به ترتیب دارای
شباهت هایی با خواب موج آهسته و خواب پارادوکسیکال یا همان خواب با حرکت سریع چشم
است. علاوه بر این، نتایج نشان داد که سیگنالینگ هورمون متمرکز بر ملانین (که در
خواب پستانداران نقش دارد) همچنین انتشار امواج خواب و مقدار کلی خواب در ماهی زبرافیش
را احتمالاً از طریق فعال سازی سلول های اپندیمال تنظیم می کند. سلول های اپندیمال
که همچنین اپندیموسیت نامیده می شود، مسیر نخاع شوکی و سیستم بطنی مغز است. این
سلول ها در ایجاد و ترشح مایع مغزی نخاعی نقش دارند و ضربان سیلیا آنها به گردش
مایع مغزی نخاعی کمک می کند و سد خونی- مایع مغزی نخاعی را می سازد. آن ها همچنین
به عنوان سلول های بنیادی عصبی عمل می کنند. نتایج این مطالعه نشان داد که نقش
فعالیت امواج آهسته به عنوان شاخص اولیه طول مدت زمان بیداری به طول محرومیت از
خواب بستگی دارد.
نظر دهید