شاخص توسعه انسانی؛ معیاری جهت مقایسه سطح رفاه و توسعه در کشورهای مختلف

شهروندان کشورها همواره در حال مقایسه کردن سطح رفاه و توسعه خود با سایرین در بقیه کشورها هستند و می خواهند بدانند آیا سطح رفاه کلی زندگی در کشور آنها از فلان کشور کمتر است یا بیشتر؟ این موضوع، یعنی معرفی معیاری برای تعیین و مقایسه میزان رفاه بین کشورهای مختلف، یکی از دغدغه های اقتصاددانان از گذشته تاکنون نیز بوده است.

درآمد ملی یا درآمد سرانه که بصورت سنتی استفاده می شد، تنها بر بعد اقتصادی رفاه بشر تمرکز دارد. در حالی که شاخص توسعه انسانی بر فرصت ها و انتخاب های افراد جامعه و بهبود زندگی آن ها تاکید دارد. این شاخص که نخستین بار در سال 1990 منتشر شد، از سه بعد اصلی زندگی سالم و طولانی، دانش، و استاندارد زندگی قابل قبول تشکیل شده است.

بر اساس این شاخص (که به لحاظ عددی بین صفر و یک قرار می گیرد) کشورهای دنیا را به چهار گروه با توسعه انسانی خیلی زیاد، زیاد، متوسط و کم تقسیم می کنند. گزارش این شاخص ها سالانه توسط سازمان ملل منتشر می گردد. بر اساس آخرین گزارش منتشر شده در سال 2020، کشور ایران با شاخص 0.783 و با رتبه 70 (از بین 189 کشور) جزء گروه با توسعه انسانی بالا دسته بندی شده است.

علاوه بر شاخص اصلی که به صورت سالانه منتشر می شود، اخیرا شاخص های جدیدتری جهت بهبود شاخص اصلی ارائه و منتشر شده است. سنجه هایی همچون شاخص توسعه انسانی تعدیل شده بر اساس عدالت و شاخص فقر چند بعدی از این دست شاخص ها هستند.

علاقه مندان می توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد مبنا، نحوه محاسبه، گزارش سال های مختلف و پروفایل اختصاصی کشورها به وب سایت اداره توسعه انسانی سازمان ملل به آدرس زیر مراجعه کنند.

http://hdr.undp.org/en/humandev